Gizli Düşman KOAH'ı Göğüs Hastalıkları Uzmanı Aysel Ünlü'ye Sorduk!

Birçok ölüm sebebini yanısıra gizli düşman olarak nitelendirebileceğimiz KOAH, dünyada 4. ölüm sebebi olarak açıklandı. KOAH Hastalığı hakkında daha detaylı bilgi almak için Uşak Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Aysel Ünlü ile görüştük.

Aysel Ünlü; “KOAH’ı, “uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. Hastalığın en önemli nedeni SİGARA bağımlılığıdır.” Dedi.

KOAH'ın yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıktığını belirten Ünlü; “ Eğer günde bir paketten daha fazla sayıda sigara içiliyorsa bu zaman daha da kısalır. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. KOAH teşhisi alan kişilerin büyük çoğunluğu halen sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir. Hastalık sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar.” dedi.

Ünlü, konuşmasında özellikle şunlara değindi; “ Sigara dumanı ile nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar ve maddeler dolar . Yıllar geçtikce bu zararlı gazlar ve maddeler bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda bronşların hastalanmasıyla tıkayıcı bronşit, hava keseciklerinin harabiyeti ve parçalanması ile amfizem ortaya çıkar. İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer almaktadır. Sigara içimi ile hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalması ile pek çok ciddi rahatsızlıklar doğar.

KOAH BELİRTİLERİ NELERDİR ?

Öksürük ve balgam çıkarma önceleri sadece sabah görülür. Balgam çok az miktarda çıkar. Hastalar genellikle bu şikayetleri önemsemezler ve sigara içmenin doğal bir sonucu olarak kabul ederler. Gerçekte, şiddetli olmayan öksürük ile birlikte az miktarda balgam çıkarmak çok önemli bir hastalığın yani KOAH’ın erken habercisi olabilir.  Eğer sigara içmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse öksürükler şiddetlenir ve balgam miktarı gittikçe artar. Hastalar günün her saatinde balgam çıkarmaya başlarlar. Bazen boğulacak kadar şiddette öksürükler olmaya başlar.

Nefes darlığı hastalığın erken dönemlerinde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma gibi eforlarda ortaya çıkarken, hastalığın ilerlemesi ile istirahatte dahi nefes darlığı oluşur. Genellikle öksürük, balgam ve nefes darlığı şikayetleri 50 yaşına doğru  ciddi şekilde artış gösterir. Bütün bu yakınmalar kış aylarında ve özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasında çok artar. KOAH, nefes darlığının şiddetine göre dört gruba ayrılır.

Hafif KOAH
Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.

Orta KOAH
Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında genellikle nefes darlığı hissedilir. Bazen günlük işler yapılırken dahi nefes darlığı hissedilir. Gece uykusu rahattır, nefes darlığı nedeniyle uykusuzluk çekilmez.

Ağır KOAH
Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlığı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkmada çok zorlanılır. Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.

Çok ağır KOAH
Otururken dahi nefes darlığı hissedilir. Oda içinde yürümek zorlaşır. İşe gidilemez. Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda  azalacağı için çok daha fazla rahatsızlıklar belirir. Bunlar; Bol terleme Dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma Şiddetli baş ağrısı, Çarpıntı, Gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk, Zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik), Aşırı sinirlilik, Şiddetli halsizlik, yorgunluk, Zayıflama, Cinsel güçte azalma, Mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık, Kabızlık, Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ellerde titreme.

Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve ayaklarda su toplama başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az yarısında oksijen makinasına bağlı kalırlar.

UŞAK’TA KOAH HASTALARININ SAYISI KORKUTUCU BOYUTTA

Ülkemizde her yıl 100.000 kişi bu hastalıklardan ölüyor. Terör ve trafik kazalarından daha fazla insan sigara tüketiminden kaynaklı hastalıklar sebebi ile hayatlarını kaybediyorlar.

Ülke çapında sigara tüketiminde son 10 yılda bir artış söz konusu geçlerde bu oran; erkeklerde  % 9,4 dan %10,2’ye artış gösterirken kızlarda ise % 3,5’den %5,3’e yükselmiş. 15 yaş ve üzeri sigara tüketimi %31,2 oranında artmış. Bu rakamların 2030 yılında daha da yükseleceği düşünülüyor. 2030 yılında ülkemizde 240 bin kişinin dünyada ise 8 milyon kişinin sigaraya bağlı hastalıklardan hayatını kaybedeceği öngörülüyor.

Uşak Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları bölümünde son iki ayda KOAH teşhisi konulan hastaların sayısı ise bir hayli üzücü. Ekim ayında Göğüs Hastalıkları polikliniğine gelen 2181 hastanın 499’a, 20 Kasım gününe kadar Kasım ayında ise 1949 hastadan 540’ına KOAH teşhisi konulmuş. Yanı Ekim ayında hastaların %23, bugüne kadar Kasım ayında ise %27’si KOAH’lı.

KOAH NASIL TEDAVİ EDİLİR ?

KOAH tedavisinde başarılı olabilmek için uyulması gereken belli başlı kurallar var. Bunlar; Sigaranın bırakılması, Tozlu ve dumanlı ortamlarda çalışmamak, bulunmamak ve Düzenli ilaç tedavisidir.

KOAH tedavisinin temelini “sigaranın terk edilmesi” oluşturur. Sigara bırakıldığı zaman bronşlardaki ve hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti yavaşlar. İlaçlar hastalığın ilerlemesini önlemez bu nedenle sadece nefes darlığını azaltmak için kullanılırlar.

50 yaşından önce sigara bırakılırsa sigaradan kaynaklı ölme oranı %50 azalıyor. 

KOAH’lı hastaların nefes darlıklarını rahatlatmak amacıyla kullanılan çok sayıda ilaç vardır. Bunların bazıları solunum yolu ile kullanılırlar. Örneğin, Oksijen tedavisi; Çok ağır KOAH’lı hastalar sürekli olarak günde en az 15 saat oksijen kullanma zorundadırlar.

Tedavide yardımcı tedbirler

Yapılabilecek kadar egzersiz yapılmalıdır. Sürekli oturmak ve egzersizden kaçınmak kasları güçsüzleştirir ve nefes darlığını artırır. Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya çıkılmamalıdır. Sık aralıklarla ve her öğünde az miktarda yeme alışkanlığı kazanılmalıdır. Yiyecekler daha çok sulu gıdalardan oluşmalıdır. Katı ve ağır yemekler sonrasında nefes darlığı artmaktadır. Hazımsızlığa ve gaz şikayetlerine neden olabilecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Bol sıvı tüketilmelidir. Kilosu fazla olan hastaların şikayetleri de o kadar çok artacaktır. Kilolu hastaların fazla kilolarını azaltmak için çaba göstermeleri gerekir. Bunun için yağlı, tatlı ve unlu yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Her yıl sonbaharda grip aşısı yaptırılmalıdır. Nefes darlığının şiddetlendiği zamanlarda derin nefes aldıktan sonra ıslık çalar gibi dudakları büzerek nefesinizi yavaşça dışarıya üfleyin.

Dr. Aysel Ünlü son olarak Uşak Devlet Hastanesinde başlatılan bir uygulamadan bahsetti. Ünlü; “Çarşamba öğleden sonra hizmet veren “sigarayı bıraktırma polikliniği” açıldı. Görevli doktor arkadaşımız ile kişiler randevu alarak görüşme sağlayabiliyorlar. Sigara bırakmak ile ilgili tedaviler maliyet etkin bir durumdur. Bu yüzden geri ödemeye gidilmesi faydalı olacaktır” dedi.

Uşak Son Nokta Gazetesi Sağlık-Yaşam Sayfası Haber Muhabiri / Sabire Yalçın